ჰაერის დაბინძურების საფრთხეები მოგზაურობისას

ჰაერის დაბინძურების საფრთხეები მოგზაურობისას

ზოგიერთ ქვეყანაში პროგრესის მიუხედავად, ჰაერის დაბინძურება (PM_2.5) რჩება ჯანმრთელობის გლობალურ საფრთხედ: წელიწადში 6 მილიონზე მეტი ნაადრევი გარდაცვალება ფიქსირდება გულ-სისხლძარღვთა და რესპირატორული მიზეზით, რასაც სწორედ ჰაერის დაბინძურება იწვევს.

წარმოგიდგენთ ჰაერის დაბინძურების ასპექტებს, რომლებიც ხშირად ყურადღების მიღმა რჩება.

ჰაერის დაბინძურების საფრთხეები მოგზაურობისას

კორონა ვირუსის (COVID-19) პანდემიამდე მსოფლიოში საერთაშორისო ტურისტების რაოდენობა სტაბილურად იზრდებოდა. 2020 და 2021 წლებში რიცხვების მნიშვნელოვანი ვარდნის შემდეგ ბოლო მონაცემებში მზარდი ტენდენცია ფიქსირდება. მოგზაურობის დროს უამრავი ადამიანი აწყდება ჰაერის დაბინძურების პრობლემას ისეთ ქვეყნებში, რომელიც მნიშვნელოვნად განსხვავდება მათი მშობლიური ქვეყნისგან, განსაკუთრებით მაშინ, როდესაც ისინი მიემგზავრებიან აზიის, აფრიკისა და სამხრეთ ამერიკის მიმართულებით. აღნიშნულ რეგიონებში ჰაერის დაბინძურების დონე მაღალია, თუმცა, მიუხედავად ამისა, ცოტა კვლევა თუ არსებობს ჰაერის დაბინძურების მავნე გავლენაზე მოგზაურობისას.

დაბინძურებულმა ჰაერმა შესაძლოა ადგილობრივებზე გავლენა სულაც არ იქონიოს, თუმცა ტურისტებისთვის საფრთხეს წარმოადგენდეს. ჩვენს ხელთ არსებულმა კვლევებმა აჩვენა, რომ საზღვარგარეთ ქალაქებში PM2.5-ის მომატებული დონის ზემოქმედება შეიძლება დაკავშირებული იყოს გულისა და ფილტვის ჯანმრთელობაზე არასასურველ ზემოქმედებასთან, მათ შორის ფილტვების ფუნქციის დაქვეითებასთან, რესპირატორული სიმპტომების მატებასთან და ცხოვრების ხარისხზე ზემოქმედებასთან.

ჰაერის დამაბინძურებლების ზემოქმედებასთან დაკავშირებული ჯანმრთელობის რისკების გარდა, მოგზაურებზე შეიძლება არაპროგნოზირებადი გავლენა იქონიოს კლიმატთან დაკავშირებულმა მოვლენებმა, რომლებიც მოსალოდნელია განსაკუთრებით დაუცველ ქალაქებში სამხრეთ აზიაში, აღმოსავლეთ აზიასა და წყნარ ოკეანეში.

ჰაერის დაბინძურების საფრთხეები მეტროში

მიწისქვეშა სისტემების გამოყენებით ყოველდღიურად უამრავი ადამიანი გადაადგილდება და მომავალში ასეთი სისტემების ზრდაა მოსალოდნელი. მიუხედავად იმისა, რომ მგზავრები შედარებით მოკლე დროს ატარებენ მეტროს პლატფორმებზე, ყოველდღიური ზემოქმედება მეტად საზიანო შეიძლება აღმოჩნდეს. მიუხედავად რამდენიმე კვლევისა, რომელიც ადასტურებს PM-ის ზემოქმედების ძალიან მაღალ დონეს მიწისქვეშა სისტემებში, განსაკუთრებით ჩრდილოეთ ამერიკასა და ევროპაში, ყოვლისმომცველი კვლევა აღნიშნულთან დაკავშირებით არ გვაქვს. მეტროს PM2.5-ის დონეები რამდენიმეჯერ ამაღლებულია გარემოში არსებულ დონეზე დატვირთულ ქალაქებშიც კი და შეიცავს რკინას და სხვა მეტალებს, როგორიცაა მანგანუმი და ქრომი. საკითხს კიდევ უფრო ართულებს მეტროს გარემოს მარეგულირებელი მიზნებისთვის კლასიფიკაციის გაურკვევლობა. უნდა მოქმედებდეს თუ არა გარე გარემოს სტანდარტები და თუ ასეა, ვის აქვს უფლებამოსილება დაარეგულიროს დაბინძურების დონე მეტროებში? ან ითვლება თუ არა ის „შიდა“ გარემოდ? ეს სამართლებრივი კითხვები პასუხგაუცემელი რჩება, რაც შესაძლო შემამსუბუქებელი ვარიანტების გამოძებნის საშუალებას გვიზღუდავს.

კვლავ რჩება კითხვა, რა შეიძლება გაკეთდეს აღნიშნული პრობლემის მაქსიმალური აღმოფხვრისთვის? შეჯამების სახით უნდა აღინიშნოს, რომ საჭიროა მეტი კვლევის ჩატარება ზემოთხსენებულ საკითხებთან დაკავშირებით, მეტი აქცენტი ახალ პორტატულ და ხელმისაწვდომ ტექნოლოგიებზე ჰაერში მყარი ნაწილაკების დონის გასაზომად, ჰაერის ხარისხის სუბმიკრონული (PM₁) მასის სტანდარტის გათვალისწინება და შემდგომი შეფასება და რაც მთავარია, ადამიანებზე ჰაერის დაბინძურების არაპროპორციული ზეგავლენის გამოკვლევა, რაც მომავალში ცხად პროგრესს მოგვცემს და მნიშვნელოვნად გააუმჯობესებს ცხოვრების ხარისხს.

წყარო: https://www.thelancet.com/journals/ebiom/article/PIIS2352-3964(23)00233-5/fulltext