„გავიგუდეთ“ ჰაერის გაუმჯობესების გეგმის სამუშაო შეხვედრას დაესწრო

„გავიგუდეთ“ ჰაერის გაუმჯობესების გეგმის სამუშაო შეხვედრას დაესწრო

19 მაისს „გავიგუდეთ“-ის გუნდი ცენტრალური ზონის ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესების ხელშემწყობი სამუშაო ჯგუფის მესამე შეხვედრას დაესწრო.

სამუშაო ჯგუფის მიზანია, მოამზადოს ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის მართვის გეგმა.

გეგმის შემუშავება უკვე დასკვნით ეტაპზეა და სულ მალე გამოქვეყნდება საჯაროდ, დაინტერესებული მხარეების მხრიდან კომენტარებისა და შენიშვნების მიღების მიზნით. შეხვედრა, დიდი ალბათობით, ჰიბრიდულ რეჟიმში ჩატარდება, რათა მოქალაქეებს ჰქონდეთ შესაძლებლობა დაესწრონ როგორც პირისპირ, ისე ონლაინ. ეს პრაქტიკა, ვფიქრობთ, საჯარო განხილვების ჩატარების დროსაც დასამკვიდრებელია, რათა მსგავს შეხვედრებში მოქალაქეთა ჩართულობა გაიზარდოს.

სამუშაო ჯგუფის პირველი შეხვედრა 2022 წლის 8 დეკემბერს, ხოლო მეორე შეხვედრა კი 2023 წლის 3 თებერვალს გაიმართა. შეხვედრაზე ჩვენმა მოძრაობამ რუსთავისთვის პრობლემური არაერთი საკითხი წამოჭრა, რომელთა მოგვარებასაც ამ გეგმის ფარგლებში ვისურვებდით. მისასალმებელია, რომ დასმული საკითხების დიდი ნაწილი ასახულია სამოქმედო გეგმის შესაბამის აქტივობებში.

თუმცა, რჩება საკითხები, რომელთა გათვალისწინება ამ გეგმაში ვერ მოხერხდა ან ჯერ არ არის გადაწყვეტილი, რა სახით ჩაიწერება.

მაგალითად, ასეთია ქალაქისთვის „დატვირთვის ნორმის“ დაწესება. ეს საკითხი წამოვჭერით იმ მიზეზით, რომ ქალაქში არსებული საწარმოების ნაწილი ზრდის წარმადობას ან იხსნება დამატებითი საწარმოები.

საწარმოების გახსნა თავისთავად კარგი ამბავია, მაგრამ ქალაქში სადაც ისედაც კატასტროფულად არის დაბინძურებული ჰაერი, დადგენილი უნდა იყოს რა ტიპის საწარმოების გახსნა შეიძლება „აიტანოს“ ჩვენმა ეკოლოგიურმა მდგომარეობამ, რა ტიპის საწარმოების გახსნა აღარ შეიძლება ან წარმადობის გაზრდის შემთხვევაში, რა შემარბილებელი ღონისძიებები უნდა გაატაროს ამა თუ იმ ქარხანამ.

თუ რუსთავში ისეთი საწარმოები აშენდება (ან გაიზრდიან წარმადობას), რომლებიც ასევე ხელს უწყობენ დიდი ოდენობით მტვრის წარმოქმნას, მაშინ არსებული საწარმოების მხრიდან ფილტრების დამონტაჟება აღარ იქნება საკმარისი იმისთვის, რომ ქალაქში მტვრის მყარი ნაწილაკების კუთხით სიტუაცია დარეგულირდეს.

როგორც შეხვედრაზე გვითხრეს, ეს საკითხი განიხილეს ევროპელ ექსპერტებთანაც, რომელთაც თქვეს, რომ მსგავსი პრაქტიკა ევროპის ქვეყნებში მათთვის ცნობილი არ არის. შესაბამისად, ამ ეტაპზე, ვერ შემუშავედა ისეთი აქტივობა, რომელიც ზემოთ მოცემულ გამოწვევას უპასუხებს. თუმცა, ჩვენ ვფიქრობთ, რომ ამ საკითხის მოგვარება არის აუცილებელი.

ჩვენმა გუნდმა ისევ წამოჭრა საქალაქთაშორისო (რუსთავი – თბილისი) ტრანსპორტის საკითხიც და სამინისტროს წარმომადგენლებმა კვლავ დაგვიდასტურეს, რომ ეს საკითხი გათვალისწინებული იქნება თბილისის აგლომერაციის ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის გაუმჯობესების სამოქმედო გეგმაში და გეგმის შემუშავებისას, ამ საკითხთან დაკავშირებით რუსთავის მუნიციპალიტეტის მერია და ჩვენი მოძრაობაც მოწვეული იქნება.

წინა შეხვედრაზე ერთ-ერთი საკითხი, რომელზეც ვისაუბრეთ იყო წიდის დასაწყობების პრობლემა და შედეგად გამოწვეული ამტვერება. ეს საკითხი ცალკე აქტივობად აღარ არის ჩაწერილი, რადგან სამინისტროს თქმით, ამ საკითხს ინსპექტირებების დროს ისედაც აქცევენ ყურადღებას. თუმცა, სამწუხაროდ, პრობლემა კვლავ გადაუჭრელი რჩება.

შეხვედრის დროს კიდევ ერთხელ გავუსვით ხაზი ინსპექტირებების რაოდენობის ზრდის საჭიროებას და ე.წ. „პატრულირების/შემოვლების“ პრაქტიკის დამკვიდრების აუცილებლობას, რათა კონტროლი გახდეს ბევრად უფრო ეფექტური.

ასევე, კვლავ წამოვჭერით სამედიცინო დაწესებულებებში მიმართვიანობის სტატისტიკის შეგროვების სისტემის ოპტიმიზაციის საჭიროების საკითხი, რათა რუსთაველი პაციენტები არ ხვდებოდნენ თბილისის სტატისტიკაში და ვიცოდეთ, რა გავლენა აქვს დაბინძურებულ ჰაერს სხვადასხვა დაავადებების მატებაზე. სამინისტროს თქმით, ეს იმდენად ვრცელი საკითხია (ფაქტობრივად, ცალკე ამოცანაა), რომ სცილდება მხოლოდ ამ სამოქმედო გეგმის ფარგლებს, ამიტომ ცალკე აქტივობად ეს საკითხი არ ჩაემატა. თუმცა, სასიხარულოა, რომ ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურების საზოგადოებრივ ჯანმრთელობაზე ზემოქმედების შეფასების შესაძლებლობების გაუმჯობესებისათვის კვლევის საფუძველზე მომზადდება საქართველოს კანონმდებლობით დადგენილი ატმოსფერული ჰაერის დამაბინძურებელი ნივთიერებების (PM10, PM2.5, NO2) ჭარბი კონცენტრაციებისადმი ცენტრალური ზონის  მოსახლეობის ექსპოზიციის შეფასება. ასევე, შემუშავდება ჰაერის დაბინძურების ადამიანზე ზემოქმედების შეფასების ინდიკატორები. ამ აქტივობის შესრულებაზე პასუხისმგებელი იქნება სსიპ დაავადებათა კონტროლისა და საზოგადოებრივი ჯანმრთელობის ეროვნული ცენტრი.

შეგახსენებთ, რომ ატმოსფერული ჰაერის ხარისხის მართვის მიზნით, საქართველოს ტერიტორია დაყოფილია ზონებად და აგლომერაციებად. ცენტრალური ზონა 12 მუნიციპალიტეტს აერთიანებს, მათ შორისაა რუსთავიც.

გეგმის სამუშაო ვერსიაში ვკითხულობთ, რომ 2021 წლის მონაცემებით ცენტრალურ ზონაში ატმოსფერული ჰაერის დაბინძურების სტაციონარული წყაროებიდან სულ გარემოში გაფრქვეული იყო 18,341 ტონა მყარი ნაწილაკები, გაფრქვეული მყარი ნაწილაკების ყველაზე მეტი წილი – 70.7% ქ. რუსთავზე მოდის. შესაბამისად, ცენტრალური ზონისთვის სამოქმედო გეგმით გაწერილი აქტივობები მეტწილად რუსთავის საჭიროებებზეა მორგებული.